OCD là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

OCD là một bệnh lý xảy ra phổ biến hiện nay ở người trẻ. Đây là chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế nó khiến bạn luôn muốn được sạch sẽ gọn gàng. Cùng bantinz tìm hiểu chi tiết về bệnh OCD là gì? Những triệu chứng hiện tượng cùng với đó là cách điều trị hội chứng OCD hiệu quả.

OCD là gì?

OCD là hội chứng ám ảnh cưỡng chế có tên tiếng Anh là Obsessive-Compulsive Disorder là một dạng rối loạn tâm thần đặc biệt có xu hướng kéo dài với đặc điểm cụ thể là suy nghĩ và hành vi lặp đi lặp lại không thể kiểm soát được. 

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế OCD khá phổ biến hiện nay, kéo dài và có thể xuất hiện dưới nhiều biểu hiện khác nhau. Đặc điểm thường thấy của người mắc OCD là sợ lây nhiễm vi khuẩn. Họ rửa tay liên tục, luôn cảm thấy khó chịu khi tay bị bẩn.

Một số bệnh nhân thì lại có hiện tượng bồn chồn, lo lắng về việc không biết vấn đề này đã giải quyết hay chưa, buộc họ phải hành động để xoa dịu tâm trí.

Khi mắc hội chứng ám ảnh cưỡng chế OCD người bệnh cũng ảnh hưởng khá nhiều đến hoạt động sinh hoạt thường ngày, công việc, học tập, mối quan hệ riêng.

Nguyên nhân của hội chứng OCD?

OCD là một căng bệnh tâm lý xuất hiện phổ biến ở xã hội hiện đại, theo đó thì đây không phải căng bệnh di truyền. Theo nhiều nhà nghiên cứu thì ở một số khu vực não có liên quan đến sợ hãi và lo âu. Qua nghiên cứu sợ hãi và lo âu trong não bộ thì các nhà tìm kiếm có thể tìm ra những phương pháp trị liệu tốt hơn. Các nhà nghiên cứu cũng tìm ra được các mối liên hệ căng thẳng giữa các yếu tố môi trường có tác động đến hội chứng OCD.

Triệu chứng điển hình khi bị OCD

Một số triệu chứng, dấu hiệu thường gặp phải của rối loạn tâm thần gồm các suy nghĩ ám ảnh, hành vi cưỡng chế xuất hiện dày đặc. Do đó mà chất lượng sống của bệnh nhân cũng bị suy giảm đáng kể. Các dấu hiệu thường gặp đặc trưng như:

• Thường xuyên suy nghĩ vô thức về các hình ảnh đồi trụy hoặc bạo lực
• Luôn lo sợ rằng bản thân làm hại chính mình hay mọi người xung quanh hoặc có hành động đáng xấu hổ
• Cảm thấy phải chịu trách nhiệm về bất cứ điều tồi tệ nào có thể diễn ra
• Luôn bận tâm quá mức về bụi bẩn, các vấn đề vệ sinh
• Chủ nghĩa hoàn hảo luôn muốn sắp xếp mọi thứ một cách đối xứng hay gọn gàng nhất có thể.

Các hành động biểu hiện hành vi ám ảnh cưỡng chế gồm:

• Luôn lau chùi hoặc tắm rửa một bộ phận cơ thể quá mức cần thiết
• Lưu giữ và tích trữ những đồ vật không cần thiết
• Sắp xếp đồ vật gọn gàng theo thứ tự cụ thể chính xác
• Liên tục kiểm tra mọi thứ như đã tắt điện, tắt điều hòa, khóa cửa hay chưa
• Không ngừng đếm đi đếm lại các vật
• Luôn tìm kiếm sự trấn an.

Dấu hiệu nhận biết bị OCD

Cùng tìm hiệu một số dấu hiệu điển hình dễ nhận biết được khi mắc hội chứng OCD mà bạn cần biết:

Có khả năng sắp xếp tổ chức đồ vật vượt trội

 Những người bị chứng bệnh OCD thì luôn muốn mọi thứ cần ổn định, cân đối, hài hòa và đầy đủ số lượng. Do đó, các bệnh nhân rất phù hợp với những công việc đòi hỏi tính cẩn trọng, tỉ mỉ như: nghệ nhân sản xuất hàng thủ công, biên tập viên, bác sĩ phẫu thuật…

Thế nhưng, trái lại, sự cầu toàn quá mức cũng đi kèm nhiều bất tiện, khiến bệnh nhân:

• Không thể nghỉ ngơi hoàn toàn và thoải mái vì luôn ám ảnh phải hoàn thành công việc
• Gây khó chịu cho người khác do quá quan tâm tiểu tiết
• Khó theo kịp tiến độ công việc bởi tập trung quá mức vào quy trình cồng kềnh, phức tạp

Dọn dẹp nhà cửa theo nguyên tắc

Hầu hết người bệnh đều tự đặt ra một số nguyên tắc chặt chẽ đối với nhiệm vụ dọn dẹp nhà cửa, chẳng hạn: dọn phòng 1 lần/ngày, không để quần áo dơ quá 3 ngày, đổ rác đúng nơi quy định… Họ mong muốn (thậm chí khăng khăng) mọi ngóc ngách trong căn nhà đều sáng bóng, sạch sẽ và gọn gàng. Đặc biệt, họ luôn:

• Không bao giờ quên việc dọn dẹp ngay cả khi cảm thấy mệt mỏi, đuối sức
• Căng thẳng, lo lắng về sự tồn tại của vi khuẩn trong không gian sống
• Tích cực trang bị hàng loạt dụng cụ vệ sinh để dọn sạch phòng ốc

Có thói quen rửa tay quá kỹ

Có lẽ bạn đang bị ám ảnh về vi trùng nếu luôn sợ dơ bẩn và thường xuyên rửa tay kỹ lưỡng bằng dung dịch khử trùng, sát khuẩn. Những bệnh nhân bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường:

• Nghĩ tới mầm bệnh hoặc vi trùng trong lúc rửa tay
• Có thói quen rửa tay liên tục, nhiều lần và lau chùi cẩn thận
• Lo sợ rằng mầm bệnh đang có mặt khắp nơi một cách quá mức và vô lý (ví dụ sợ nhiễm bệnh HIV nếu sử dụng giỏ hàng siêu thị)

Luôn bị thôi thúc phải kiểm tra mọi việc thêm lần nữa

Sau khi hoàn thành một công việc, người bệnh vẫn cảm thấy bất an, bồn chồn và phải quay lại kiểm tra thêm một vài lần nữa. Cảm giác mãnh liệt này có thể là biểu hiện của đức tính cẩn thận bẩm sinh hoặc là dấu hiệu nhận biết của chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Nếu đang gặp phải những vấn đề sau, rất có thể bạn đang mắc phải bệnh lý này:

• Thường xuyên trễ giờ vì loay hoay kiểm tra vòi nước, tắt điện, khóa cửa…
• Có thói quen kiểm tra một việc đã làm xong ít nhất 3 lần
• Hay bị trễ deadline vì tốn quá nhiều thời gian nghiền ngẫm, chỉnh sửa và kiểm tra

Ám ảnh về những con số

Nếu bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế, ở một vài thời điểm bạn có thể có những biểu hiện như:

• Gây phiền phức cho những người xung quanh khi luôn yêu cầu/nhắc nhở họ phải tỉ mỉ, nghiêm túc với những con số
• Luôn kiểm đếm mọi thứ như: số lượng mục tiêu, số lượng đầu việc, số người trong công ty…
• Cảm thấy lo lắng, bất an nếu gặp phải những con số mà bạn cho rằng không mang lại may mắn

Sợ hãi quá độ về bạo lực

Bất kỳ ai cũng phải thận trọng, kiêng dè trước bạo lực. Tuy nhiên, chúng ta cần phân biệt ranh giới giữa nỗi sợ hãi tự nhiên với sự bất an ở mức phóng đại. Nếu không dám ra công viên tập thể dục vào buổi sáng sớm vì sợ gặp phải trộm cướp hoặc yêu râu xanh thì bạn có thể đang bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Khi mắc bệnh này, bạn có thể:

• Sợ bị người thân đánh đập, bạo hành vì phạm phải lỗi lầm hoặc làm điều gì đó sai trái
• Lo lắng con mình bị bạn bè bắt nạt, cô giáo phê bình hoặc người khác sai khiến, lợi dụng
• Sợ bị xâm hại tình dục mỗi khi ra ngoài vào lúc tối muộn, đường vắng

Có ám ảnh về tình dục

Ham muốn tình dục vốn là bản năng tự nhiên của con người. Tuy nhiên, những bệnh nhân rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường xuyên suy nghĩ về cảnh tượng gần gũi nóng bỏng với một người không phải người yêu hay bạn đời trong khi họ không hề mong muốn.

Nỗi ám ảnh dai dẳng về tình dục có thể quấy rầy bạn thông qua những ý nghĩ về chuyện thân mật với:

• Một người hấp dẫn nhưng hoàn toàn xa lạ
• Trẻ em hoặc những người cùng giới
• Đồng nghiệp hoặc khách hàng

Ghét soi gương

Dấu hiệu rối loạn ám ảnh cưỡng chế này có liên quan trực tiếp đến hội chứng mặc cảm ngoại hình (Body Dysmorphic Disorder – BDD). Bệnh nhân rất ghét soi gương vì luôn cảm thấy bản thân xấu xí, quê mùa và thô kệch. Hơn nữa, họ cũng đặc biệt lo lắng về sự sạch sẽ của cơ thể.

Một vài điểm nhận biết như:

• Bác bỏ hoặc không tin tưởng vào những lời khen tặng về ngoại hình của bản thân từ những người xung quanh
• Không thích soi gương và cảm thấy miễn cưỡng mỗi lần soi gương
• Cảm giác mình thật kém may mắn vì không xinh đẹp hoàn hảo từ lúc mới sinh

Cách điều trị tích cực OCD tại nhà

Một số phương pháp điều trị tích cực bệnh OCD tại nhà giúp người bệnh có thể cải thiện tình trạng bệnh. Các phương pháp để điều trị bệnh gồm:

Điều trị bằng thuốc

Khi bác sĩ đã xác định được tình trạng của người bệnh thì sẽ có phác đồ điều trị bằng thuốc với các loại thuốc chống trầm cảm như:

• Clomipramine (anafranil)
• Fluoxetine (prozac)
• Sertraline (zoloft)
• Paroxetin (paxil, pexeva)
• Fluvoxamine (luvox CR)

Hiện tại vẫn chưa có thuốc chữa OCD dứt điểm, bác sĩ sẽ kết hợp thuốc chống trầm cảm và thuốc chống loạn thần. Do đó mà bạn cần phải tuân thủ theo chỉ định y khoa, tránh tự ý dừng thuốc hay sử dụng thuốc bừa bãi.

Trị liệu tâm lý

Những người mắc OCD thường có những ảnh hưởng từ thần kinh nhất định, khi có suy nghĩ tiêu cực hoặc tư duy sai lệch ở khoảng một thời gian dài. Do đó bạn nên nhờ sự can thiệp từ các chuyên gia nghiên cứu – phát triển liệu pháp nhận thức từ đó loại bỏ suy nghĩ tiêu cực, cực đoan.

Áp dụng phương pháp tiếp xúc và phòng chống phản ứng, cách làm này sẽ giúp bệnh nhân bộc lộ được nỗi sợ hãi, ám ảnh của bản thân. Nhờ đó mà có thể đối phó được cơn bão cảm xúc, sống trọn vẹn biết yêu thương hơn.

Có thói quen sống, sinh hoạt tốt

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế là một căn bệnh mạn tính. Điều này có nghĩa là những người bệnh buộc phải sống chung với nó trong suốt nhiều năm tháng về sau. Bạn có thể chủ động thay đổi lối sống và xây dựng thói quen sinh hoạt khoa học nhằm hỗ trợ quá trình điều trị, cụ thể:

• Chủ động tìm kiếm thông tin, tìm hiểu về chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế
• Thông báo ngay với bác sĩ chuyên khoa khi các biểu hiện trở nên dai dẳng, nặng nề sau một khoảng thời gian chữa bệnh
• Có những vấn đề gì trong quá trình sử dụng thuốc thì cần liên hệ ngay tới bác sĩ chuyên khoa để được hỗ trợ
• Cần sử dụng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ không tự ý sử dụng thuốc
• Tham vấn y khoa nếu muốn kết hợp với một số loại thuốc khác hoặc bổ sung thực phẩm chức năng
• Không nên uống rượu bia, sử dụng ma túy, thuốc lá
• Tham gia một tổ chức thiện nguyện cộng đồng để có sự hòa nhập với mọi thứ xung quanh
• Suy nghĩ tích cực, sống vui vẻ, tránh xa căng thẳng, áp lực
• Luôn tập trung vào mục tiêu điều trị dứt điểm bệnh lý
• Ăn uống điều độ
• Nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc – đúng giờ
• Thường xuyên tập thể dục như yoga, thiền, bơi lội, cầu lông và các hoạt động vui chơi lành mạnh

Tạm kết

Chứng OCD là gì? Qua bài viết trên bạn đã biết đáp án là gì chưa? Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có thêm hiểu biết về hội chứng ám ảnh cưỡng chế OCD là gì? Từ đó có phương pháp phòng và điều trị bệnh hợp lý